Αφορμή του ακόλουθου
κειμένου η έννοια του προσδόκιμου επιβίωσης. Σκληρή η ερμηνεία, κυνική, άνιση και
απάνθρωπη για κάποιους η χρήση του. Πίσω από τις δύο αυτές λέξεις κρύβεται μια
αλήθεια που προφανώς δεν είναι κανένας έτοιμος να ανακαλύψει και να συζητήσει. Και
δε θα μπω καν στον κόπο να αναφερθώ στις ευθύνες των γιατρών, οι οποίοι είτε
από έλλειψη γνώσης ως προς τον τρόπο με τον οποίο λέγεται η αλήθεια στον ασθενή,
είτε εξαιτίας οικονομικών συμφερόντων, δε μπαίνουν στην ουσία του διαχωρισμού
εννοιών όπως ίαση και αξιοπρεπής θάνατος. Θα αναφερθώ σε όλους τους υπόλοιπους.
Σε εμάς που είχαμε και θα έχουμε κάποιον δικό μας άνθρωπο ή και τους ίδιους μας
τους εαυτούς να παλεύουμε με κάτι ανίατο. Και φτάνουμε στην ουσία του πράγματος
προσπαθώντας να ανακαλύψουμε τι νόημα έχει η χορήγηση αντινεοπλασματικής αγωγής
σε έναν ασθενή με καρκίνο τελικού σταδίου. Ποιες ακριβώς είναι οι καταστάσεις τις
οποίες ζυγίζουμε πριν παρθούν κάποιες αποφάσεις; H ίαση από τη μια μεριά και μια ελπίδα
που δε στηρίζεται πουθενά πέρα από τη δική μας ανικανότητα και άρνηση να δεχτούμε
την αλήθεια και ο αξιοπρεπής θάνατος από την άλλη, μια κατάσταση αποδοχής της πραγματικότητας
χωρίς εξωραϊσμούς και μια αναγνώριση της έννοιας της παρηγορητικής θεραπείας.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας παρηγορητική φροντίδα είναι μια προσέγγιση ‘that
improves the quality of life of patients and their families facing the problem
associated with life-threatening illness, through the prevention and relief of
suffering by means of early identification and impeccable assessment and
treatment of pain and other problems, physical, psychosocial and spiritual’. Αναφέρετε επομένως στην ποιότητα της ζωής σε κάθε επίπεδο, αναφέρεται
στην αξία και ποιότητα των τελευταίων στιγμών, αναφέρεται στην ποιότητα του θανάτου.
Καταστάσεις οι οποίες φυσικά και δε συνάδουν με τη χημειοθεραπεία η οποία ακολουθείται
από μια ποικιλία βασανιστικών συμπτωμάτων, σε ένα περιβάλλον στερημένο από
αγάπη όπως το νοσοκομείο. Και φυσικά δεν προσπαθώ να αναχαιτίσω τη σημασία των
επιθετικών θεραπευτικών μεθόδων στην αντιμετώπιση του καρκίνου, αλλά σε αυτό το
κείμενο αναφερόμαστε στο τελικό στάδιο. Αναφερόμαστε στο σημείο όπου ένα
τραγούδι μαζί με τον αγαπημένο μας ετοιμοθάνατο άνθρωπο, έχει μεγαλύτερη αξία
από μια μαγνητική η οποία θα μας δείξει πόσο ακριβώς έχει εξαπλωθεί η νόσος. Ένα
Σαββατοκύριακο χωρίς πόνο στο σπίτι έχει μεγαλύτερη σημασία από ένα 6ωρο
αναμονής για χημειοθεραπεία στον νοσοκομείο. Ένα αγαπημένο φαγητό έχει πολύ
μεγαλύτερη αξία από λήψη αντιεμετικών για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες μιας
ανώφελής θεραπείας μέχρι την τελευταία στιγμή. Ποτέ δε θα ξεχάσω τα λόγια μιας
σπάνιας γυναίκας, η οποία μέρες πριν πεθάνει μου είχε εκμυστηρευτεί πως ‘πραγματικά
δε θεωρώ ότι βασανίστηκα τόσο από τον καρκίνο όσο βασανίστηκα από την
υποτιθέμενη θεραπεία του’. Και αναρωτιέμαι μήπως αυτές οι προσπάθειες θεραπείας
μέχρι τέλους και μη αποδοχής των πραγματικών γεγονότων δεν έχει να κάνει τόσο
με τους ασθενείς αλλά με εμάς τους ίδιους. Μήπως εμείς είμαστε αυτοί οι οποίοι
δε θέλουμε να αποδεχτούμε την αλήθεια και τραβολογάμε στην κυριολεξία τους ανθρώπους
μας για να καλύψουμε τη δική μας ανασφάλεια. Μήπως εμείς δεν είμαστε έτοιμοι να
αποδεχτούμε τα γεγονότα και συμπαρασύρουμε σε μια ανώφελη και βασανιστική
πορεία αυτούς που αγαπάμε, και οι οποίοι καρτερικά αν και γνωρίζουν την αλήθεια
ανταποκρίνονται θετικά στο κάλεσμα μας ίσως σαν τελευταίο χατίρι. Αν όμως αυτή τους
η ανταπόκρισή κρύβει περισσότερο πόνο, τελικά ποιος ενδιαφέρεται για τον άλλο
και ποιος άθελα και ασυνείδητα ενδιαφέρεται για την προσωπική του καλύτερη προσαρμογή;
